środa, 17 kwietnia 2013

VAT


 Podatek od wartości dodanej nazywany jest w skrócie VAT. Jest on wielofazowym podatkiem konsumpcyjnym. Twórcą niejako tego podatku jest niemiecki ekonomista Carl Friedrich Siemens, który stworzył jego koncepcję w roku 1919. Najdynamiczniej rozwinął się ów podatek we Francji po roku 1954. Obecnie jest on uznany jako najbardziej efektywny podatek w krajach EWG. Najistotniejszą jego cechą jest jego cząstkowy charakter jeżeli chodzi o zapłatę.
Zasada jego polega na tym, że wyłącza się z podstawy wymiaru podatków obrotów opodatkowanych we wcześniejszych fazach produkcji oraz wymiany, albo też potrąca się go z podatku obliczonego od całości obrotu, zapłaconych poprzednio (tzn. metoda fakturowa).
W ten sposób podatek ten, aczkolwiek nakładany we wszystkich fazach obrotu, produkcji i dystrybucji, staje się obciążeniem jedynie wtedy, gdy sprzedaż lub świadczenie wykonywane jest na rzecz odbiorcy ostatecznego (finalnego).
Tak więc VAT obciąża jedynie wartość (obrót) netto. Taki efekt uzyskuje się poprzez odjęcie z kwoty podatku pobieranej od odbiorcy przy sprzedaży towarów i usług, kwoty podatków zapłaconych dostawcom za nabyte towary i usługi w analogicznym okresie. I tak kwota podatku oznaczona stopą nominalną, w odniesieniu do produktu finalnego, będzie równa sumie podatków cząstkowych pobranych w każdej fazie, przez którą przeszedł towar zanim trafił do konsumenta.
Podstawowe cechy podatku VAT to :
  1. zakładając, że wszyscy uczestnicy działalności gospodarczej są podatnikami VAT – nie będzie on stanowić dla żadnego z nich elementu cenotwórczego.
  2. Przy założeniu, że dla wszystkich uczestników obrotu obowiązuje jednolita stawka podatku, kwota podatku faktycznie wpłacona do Urzędu Skarbowego będzie równa sumie podatków uiszczonych w poszczególnych fazach.
Przy imporcie problem ten rozwiązano poprzez pobór VAT na granicy wraz z należnym cłem.
Natomiast w przypadku importu stosuje się dwie metody: poprzez wyłączenie eksportu z opodatkowania przy jednoczesnym przyznaniu eksportującemu prawa do żądania zwrotu wcześniej zapłaconych podatników albo przez opodatkowanie stawką ''0'' – co oznacza, że eksportujący ma jak inni podatnicy wobec Urzędu Skarbowego te same obowiązki (rejestracja działalności, prowadzenie ewidencji zakupu i sprzedaży, składanie okresowych deklaracji podatkowych itp.). Wówczas urząd skarbowy jest zobowiązany dokonać zwrotu podatków, które zostały zapłacone w związku z prowadzoną działalnością eksportową.
Rozliczenie VAT wymaga od podatników rzetelnie prowadzonej ewidencji zakupów i sprzedaży. Zaletą VAT jest jego łatwa przerzucalność sprawiająca, że przedsiębiorcy uczestniczący w kolejnych fazach produkcji i obrotu są winni określoną kwotę podatku i dokonują jej zapłaty do Urzędu Skarbowego, ale ciężaru tego podatku nie ponoszą. Ciężar ten ponosi konsument końcowy. Podatek ten bowiem nie jest wbudowany w koszty przedsiębiorcy, ale jest tylko wykazywany w rozliczeniach. Zalety podatku od wartości dodanej sprawiły, że jest on obecnie stosowany w 53 krajach (w tym wszystkich krajach EWG).
Zasada powszechności VAT-u polega na tym, że opodatkowaniu podlega sprzedaż wszelkich towarów i usług. Bez znaczenia pozostaje fakt, czy zakup ma charakter inwestycyjny, zaopatrzeniowy czy też konsumpcyjny. Zasada ta ma ścisły związek z wielofazowością tego podatku tj. Obciążeniem VAT-em sprzedaży, która następuje we wszystkich fazach obrotu usługą lub towarem. Dotyczy to dostawcy surowców, producenta towarów aż do detalisty dokonującego sprzedaży na rzecz konsumenta.
Czyli na każdym szczeblu obrotu, kiedy następuje zwiększenie wartości towaru – wzrasta także wartość podatku należnego od dokonanej sprzedaży. Alenie powoduje to kumulacji podatku – gdyż jest on naliczony od wartości netto towaru (tj. bez podatku), a wpłata podatku ma charakter cząstkowy. Bierze się to stąd, że opodatkowaniu podlega jedynie wartość dodana w każdej fazie, po odliczeniu wartość opodatkowanej w poprzednich fazach obrotu. Polega to na tym, że podatnik od wartości netto sprzedawanego towaru odejmuje wartość netto, jaką towar maił przy zakupie. Różnicę stanowi wartość dodana przez podatnika, od której odlicza on kwotę należnego podatku.

Sposób obliczenia VAT-u przyjęty w polskiej ustawie polega na tym, że podatnik za podstawę opodatkowania przyjmuje całą wartość netto sprzedawanego towaru i od tej wartości oblicza kwotę należnego podatku. Z kolei od kwoty należnego VAT-u odejmuje (potrąca) kwotę podatku, jaką uiścił w cenie zakupionego uprzednio towaru (na cele działalności gospodarczej).
Na skutek dokonanego obliczenia podatnik otrzymuje kwotę podatku, którą winien wpłacić do Urzędu Skarbowego. Jednakże możliwość potrącenia podatku naliczonego od kwoty podatku należnego jest uzależniona od wyodrębnienia wielkości podatku w cenach zakupionych i sprzedanych towarów.
Tak wiec rozliczenie podatku od wartości dodanej będzie znacznie uzależnione od prowadzenia przez podatnika bardzo dokładnej ewidencji sprzedaży i zakupu towarów oraz udokumentowania wszelkich transakcji za pomocą faktur lub rachunków. W zasadzie podstawową stawką jaką przyjęto w polskiej ustawie jest stabilne 22% (23%), dla niektórych towarów i usług na zasadzie wyjątku ustalono ją w wysokości 7% (8%) - jest to tzw. stawka obniżona.
Dość istotną sprawą jest fakt, że eksport opodatkowano stawka ''0'' – co faktycznie oznacza nieopodatkowanie takiej działalności. Jednakże owa stawka ''0'' powoduje możliwość uzyskania zwrotu należnego podatku przy dokonaniu zakupów na rzecz sprzedaży na eksport.
Należy wszakże podkreślić, że od zasady powszechności opodatkowania VAT-em istnieją wyjątki – są tzw. zwolnienia przedmiotowe i podmiotowe.
Jeżeli chodzi o zwolnienia przedmiotowe – to ich celem zasadniczym jest wyłączenie z opodatkowania np. transakcji, które nie noszą cech działalności gospodarczej, jak również pewnych sfer działalności (np. edukacja, ochrona zdrowia), a także niektórych usług tzw. niekomercyjnych.
Zwolnienia podmiotowe mają zastosowanie głównie do małych firm. Dla nich system VAT byłby zbyt kosztowny jeżeli chodzi o prowadzenie koniecznej dokumentacji.
Konsekwencją zwolnień o których mowa wyżej będzie to, że sprzedaż dokonywana przez tych podatników nie będzie obciążona VAT-em. Ale też podatnicy ci nie będą mieli możliwości dokonywania odliczeń kwot zapłaconych uprzednio podatków w cenach zakupionych towarów i usług. Stąd kwoty te będą zwiększać koszty ich działalności.
Toteż zwolnienie podatnika z VAT-u będzie wpływało na jego konkurencyjność cenową, w przypadku gdy będzie to jednostka handlu detalicznego.